Амортизатор конструкцияларининг турлари

Ташқи томондан, амортизаторлар тахминан бир хил бўлиб туюлиши мумкин, аммо улар жуда кўп фарқларга ега. Автомобиллар бир нечта осма дизайнга ега, шунинг учун олд ва орқа, шунингдек чап ва ўнг амортизаторлар фарқ қилиши мумкин: шассиснинг турли қисмлари, масалан, стабилизатор панжаралари ва тормоз шланглари амортизатор корпусига бириктирилиши мумкин. Аммо бу керак емас, баъзи ҳолларда чапга ва ўнгга бўлиниш бўлмаслиги мумкин.

Шуниси еътиборга лойиқки, барча амортизаторлар гидравликдир, аммо оддий одамлар уларни газ ва нефтга бўлишга одатланган. Сабаби, илгари автомобилларда газ захираси бўлмаган қурилмалар ишлатилган. Енди, кўп ҳолларда, азот газ захираси сифатида ишлатилади, босим амортизаторнинг турига боғлиқ. Икки қувурли тузилмаларда босим 8 барга, битта қувурли тузилмаларда-30 барга етади. Inert газнинг асосий мақсади ёғнинг кўпикланиши ва кавитациясини олдини олишдир.

Пистонда бир қатор клапанлар мавжуд. Уларнинг ҳар бири ўз босими ва новда ҳаракат тезлиги учун жавобгардир.

Автомобил тўсиққа урилганда, амортизатор таёғи пастга тушади. Сиқиш зарбаси деб аталадиган нарса бор. Бу вақтда ёг ъ поянинг устидаги юқори майдонга еркин ва қийинчиликсиз оқади. Илдиз маълум ҳажмга ега, шунга ўхшаш ёг ъ захира камерасига мажбур бўлади. Шу билан бирга, пастки валф ишлай бошлайди.

Автомобил тўсиқдан чиқиб кетгандан сўнг, амортизатор таёғи узайтирилади. Айни пайтда тебранишни сусайтирадиган piston валфи фаоллашади. Ёг ъ калибрланган тешикдан захира камерасидан иш камерасига қайтиш клапанининг назорати остида оқади. Бу газни захиралаш туфайли тезда содир бўлади.

Структуравий равишда амортизаторларни учта асосий турга бўлиш мумкин: икки қувурли, газни захиралайдиган икки қувурли ва газни захиралайдиган битта қувурли. Автомобилларда биринчи бўлиб икки қувурли гидравлик амортизаторлар пайдо бўлди. Уларда, номидан кўриниб турибдики, иккита қувур – бўшлиқлар мавжуд, улардан бирида (ички) клапанли piston мавжуд, иккинчиси (ташқи) ёг ъ ҳажмини қоплаш учун керак – у фақат қисман тўлдирилган.ёг ъ, қолганлари ҳаво.

Амортизаторнинг ишлаши пайтида ичидаги ёг ъ юқори ҳароратгача қизийди, бундан кенгаяди ва илдиз қистирмаларини сиқиб чиқармаслик учун суюқлик ташқи бўшлиққа оқади.

Ушбу турдаги амортизаторларнинг афзалликлари кам: арзонлиги ва уларнинг ишлашига танадаги чуқурликлардан озгина таъсир қилади. Шунингдек, автомобилнинг яхши силлиқлиги ва бундай амортизаторларнинг нисбатан паст қаттиқлигини ҳам еслатиб ўтиш жоиз.

Камчиликларга ишчи суюқликнинг ҳаддан ташқари қизиши киради, чунки корпус икки баравар кўпаяди ва атмосфера ҳавоси билан совутиш қийин. Ҳаддан ташқари иссиқлик туфайли ёғнинг кўпикланиши ва натижада бир зумда самарадорликни йўқотиш еҳтимоли юқори – амортизатор ўз вазифасини бажаришни тўхтатади ва тебраниш туфайли машина ёмон бошқарилади.

Кейинги камчилик-бу икки трубкали амортизаторнинг катта оғирлиги, шунингдек ўрнатиш вақтида қатъий белгиланган жой – агар у айлантирилса, ишчи суюқлик оқиб чиқади. Амортизаторнинг оғирлиги бурилмаган massa миқдорига таъсир қилади. Катта бўлмаган massa қанчалик катта бўлса, машинанинг силлиқлиги ва бошқарилиши ёмонлашади.

Икки найчали амортизаторларнинг озгина яхшиланиши ташқи бўшлиқни енгил ортиқча босим билан газ билан тўлдириш еди. Шундай қилиб, кўпикланиш еҳтимоли камайди, чунки бу ҳолда ёг ъ газ ёстиғига "таянади".

Шланги битта қувурли газ билан тўлдирилган амортизаторлар-бу бошқа masala. Ёг ъ билан тўлдирилган битта силиндр, бир томонлама клапанли piston ва газ билан тўлдирилган ва piston билан қопланган кичик бўшлиқ.

Бир қувурли амортизатор икки қувурли амортизаторларнинг барча камчиликларидан маҳрум. Интенсив иш пайтида суюқлик қизиб кетмайди, чунки у атроф-муҳитдан фақат битта силиндрли девор билан ажралиб туради ва мукаммал совийди. Бундан ташқари, у енгилроқ ва танага юқорига ёки пастга ўрнатилиши мумкин.

Аммо сиз табиат қонунларидан узоқлаша олмайсиз: қаердадир ғалаба қозонасиз, қаердадир ютқазасиз. Шунинг учун икки қувурли амортизаторларнинг афзалликлари битта қувурли амортизаторларнинг камчиликларига айланди. Иккинчиси анча қимматроқ ва тананинг механик шикастланишига жуда сезгир, яъни улар билан машинани бошқариш унчалик емас, балки қимматроқ.

Автомобилнинг амортизаторининг дизайнини билиб, осма йўл қопламасининг тури ва сифатига боғлиқлигини тушуниш осон. Шунинг учун, ХХ аср охирида муҳандислар optimal хусусиятларни танлашга имкон берадиган созланиши амортизаторлар устида ишлай бошладилар. Бундай иншоотларнинг бир нечта навлари мавжуд:

• қўшимча валф тез-тез тебранишлар, юмшатувчи таъсирлар ва нотекис йўлларда ишлов беришни яхшилаш билан очилади;
• електромагнит клапанлар ҳайдовчи ёки борт компютерининг буйруғи билан ўз хусусиятларини ўзгартиради;
• магнетореологик суюқлик магнит майдон кучига қараб ёпишқоқлиги ва суюқлигини ўзгартиради;
• масофавий камералар амортизатордаги суюқлик ҳажмини созлаш имконини беради.

Афзалликлари: автомобил қулай бўлиб қолади ва йўл қопламасининг сифатидан қатъи назар, мукаммал бошқарувни сақлаб қолади.

Камчиликлари: созланиши амортизаторнинг нархи одатдагидан 2-3 баравар қимматроқ ва машинанинг бурилмаган массасини оширади. Агар режим нотўғри танланган бўлса, тўхтатиб туриш операцияси ёмонлашади.

Қандай амортизаторларни танлаш керак?

1. Паст сифатли йўлларда ўлчанган transport учун — гидравлик икки қувурли.
2. Ўртача сифатли қопламада тез ҳаракат қилиш учун-газни захиралаш билан икки қувур.
3. Яхши йўлларда юқори тезликда ҳайдаш учун-битта қувурли газ-мой.
4. Созланиши амортизаторлар universal вариантдир. Аммо уларнинг ўрнатилиши автомобил дизайни билан таъминланиши керак.